ثبت شركت تعاوني
ماده ۲ قانون شركتهاي تعاوني براي ثبت شركت تعاوني در تعريف اين شركت مقرر ميدارد: «شركت تعاوني، شركتي است از اشخاص حقيقي يا حقوقي كه به منظور رفع نيازمنديهاي مشترك و بهبود وضع اقتصادي و اجتماعي اعضا از طريق خودياري و كمك متقابل و همكاري آنان موافق اصولي كه در اين قانون مصرح است، تشكيل ميشود.» شركتهاي تعاوني به صورت سهامي ميباشند.
شركتهاي تعاوني از لحاظ اقتصادي اهميت زيادي دارند ولي بعضي از علماي حقوق تجارت اينگونه شركتها را تجارتي نميدانند زيرا منظور از شركت تعاوني جلب نفع به طريق معمول در شركتهاي تجارتي نيست، بلكه همانطوري كه از نام آن برميآيد، شركت تعاوني براي تعاون و كمك و تسهيل امور شركا آنست. ثبت شركت تعاوني معمولاً براي حذف واسطهها بين توليد كننده و مصرف كننده بوده و منظور آن انجام خدمات يا تحصيل اجناس يا اعتبار به بهاي ارزان براي شركاء است. شركا شركت تعاوني از سرمايهاي كه در شركت ميگذارند استفاده نميكنند و اغلب اوقات سرمايه آنها در شركت مبلغ جزئي است و به نسبت معاملاتي كه با شركت انجام ميدهند از سود شركت استفاده ميبرند. حتي اغلب قوانين كلمه سود را درباره منافع شركتهاي تعاوني استعمال نميكنند بلكه آن را برگشتي (Ristourne) مينامند. به اين معني كه آخر سال اضافه پرداختيهاي مشتريان بابت خريد اجناس يا انجام خدمات به آنها مسترد ميگردد.
شركتهاي تعاوني از لحاظ اقتصادي مخصوصاً براي زارعان و ارباب حرف و مصرفكنندگان اجناس عادي فوايد بسياري دارد، اما از لحاظ حقوقي شركتهاي تعاوني شكل و نوع مخصوصي ندارند و ممكن است شركت تعاوني را به صورت هركدام از شركتهايي كه قبلاً توضيح داده شد تشكيل داد. فقط قانون براي آنكه شركت تعاوني شناخته شود و از مزاياي مربوط به شركتهاي تعاوني استفاده نمايد، رعايت بعضي از اصول را لازم دانسته است.
قانون تجارت ايران در ماده ۵ به تعريف شركت تعاوني توليد و مصرف اكتفا كرده و هيچگونه مزيتي نيز براي اينگونه شركتها نسبت به شركتهاي ديگر قائل نشده است و به شركتهاي تعاوني اعتباري نيز اشاره ننموده است.در نتيجه اداره ثبت شركتهاي ايران تشكيل شركت تعاوني اعتبار را جايز نميدانست. و حتي يكي از روساي اداره مزبور اعلام ميداشت شركت تعاوني بايد يا شركت تعاوني توليد باشد يا شركت تعاوني مصرف و در عين حال يك شركت تعاوني نميتواند هم شركت تعاوني توليد باشد هم مصرف.